BATI EDEBİYATLARI

Batı edebiyatının kaynağı Eski Yunan ve Latin Edebiyatlarıdır. Batı edebiyatı diğer milletlerin edebiyatlarını etkilemiştir. Tanzimat edebiyatımızdan başlamak kaydıyla Türk edebiyatına da derin tesirleri olmuştur.

YUNAN EDEBİYATI

Batı edebiyatının kaynağıdır. Hümanizm akımının ortaya çıkmasında, aydınlanma çağı olarak da adlandırılan Rönesans hareketlerinin oluşmasında Yunan edebiyatı etkili olmuştur.

· Homeros (m.ö 9.yy): “İlyada” ve “Odesa” destanlarını derlemiştir.

· Aisoppes (m.ö 6.yy): Fabllarıyla ünlenmiş bir köledir.

· Sophokles (m.ö 5.yy): Trajik kahraman kavramını ilk olarak kullanan kişidir.“Kral Oidipus, Elektra, Antigone” adlı oyunları yazmıştır.· Aiskhlos (m.ö5.yy): Tarihte bilinen ilk tiyatro oyunu yazarıdır. Kendinden sonra gelen Sophokles ve Euripides’le birlikte Yunan tragedyasının üç büyük yazarından biridir. Oyunda koronun karşısına ikinci oyuncuyu koyarak diyaloğu başlatan kişidir. “Persler, Agamemnon, Zincire Vurulmuş Prometheus” adlı oyunları vardır.

· Euripides (m.ö 5.yy): “Orestes, Bakhalar, Herakles, Elektra” adlı oyunlarıyla tanınır.

· Aristophanes (m.ö 5.yy):Eski yunan edebiyatının en büyük ve ilk komedi ustasıdır. “Eşekarıla

rı, Kuşlar” adlı oyunları meşhurdur.

· Sokrates (m.ö 5.yy): Ahlak ve değerler felsefesinin kurucusudur. Eseri bulunmamaktadır. Halkı sokakta, pazarda, meydanda eğitmeyi yeğledi.

· Platon (Eflatun) (m.ö 4.yy): Sokrates’in öğrencisidir. Hocası gibi halkı sokakta eğitmez: bunun için “akademi” adlı bir okul kurmuştur. Eserlerini diyaloglar biçiminde kurgulamıştır. Bu eserlerde baş aktör hocası Sokrates’tir. “Devlet, Gorgias, Phadeo, Phaedrus” adlı eserleri vardır. “Devlet” en bilinen eseridir ve hocası Sokrates’in ideal devlete dair görüşlerini yansıtır.

· Aristoteles (Aristo) (m.ö 4. yy): Platon’la birlikte batı felsefesinin en önemli temsilcisidir.Platon’un akademisinde 20 yıl öğrencilik yaptı.Büyük İskender’in hocalığını yaptı. “Lykeon” (lise) adlı okulu kurdu. “Organon, Poetika, Politika, Categoriae (Kategoriler), Physica (Fizik)” adlı eserleri vardır.

LATİN EDEBİYATI

Latin edebiyatı, Roma İmparatorluğunun Yunan coğrafyasını fethetmesiyle başlar ve gelişir. Yunan edebiyatı ürünlerini inceleyen Latin sanatçıları böylece kendi edebiyatlarını oluştururlar.

· Cicero (m.ö 1. yy): Ünlü bir hatip ve politikacıdır. Elimize ellinin üzerinde söylevi ulaşmıştır.

· Virgilius (m.ö 1.yy): Latin edebiyatının en önemli şairlerindendir. Pastoral şiirleri ünlüdür. “Aineid” adlı yapma destanı ile tanınmıştır.

· Seneca (m.ö 1. yy): Latin edebiyatının en ünlü filozofudur. İmparator Neron’un hocasıdır. Neron, onun isyancılarla hareket etmesi üzerin Seneca’dan intihar etmesini ister ve böylece kendini öldürür. “Öfkeli Hercules, Troyalılar, Medea, Oidipus” adlı trajedileri vardır.Eserlei sahnelenmekten çok yüksek tonda okunmak için uygundur.

İTALYAN EDEBİYATI

İtalyan edebiyatının oluşmasında en büyük pay Dante’nindir. Dante, Hümanizm akımının ortaya çıkma

sında etkili olmuş bir kişidir. Aydınlanma çağı olarak kabul edilen Rönesans İtalya’da var olmuş ve tüm Avrupa’yı etkilemiş bir fikir-sanat akımıdır.

· Dante (1265-1321): İtalyan hümanistlerinin ilki kabul edilen Dante, önemli bir şairdir. Cahit Sıtkı’nın “Dante gibi ortasındayız ömrün” demesinin sırrı Dante’nin ilginç bir özelliğinden kaynaklanmaktadır. Dante, hayatının yarısını dünya nimetlerinden yararlanmaya, diğer yarısını ise Allah’tan af dilemeye ve kendini dine adamaya ayırmıştır. Ömrünün ilerleyen yıllarında yaşadığı kentin kralına karşı merkezi yönetimi yani imparatoru desteklediği için kral tarafından sürgüne gönderilir, sefalet içinde ölür. “İlahi Komedya, Monarşi” adlı eserleri vardır.

· Petrarca (14.yy): Hümanizmin temellerini atan sanatçılardandır. Lirik şiirlerinde doğrudan insan sevgisi esas alınmıştır.Sone nazım biçimini yaygınlaştırır. “Canzoniere, Trionfi, Le Rime” adlı eserleri vardır.

· Bocaccio (14.yy): Hikaye türünün kurucusudur. Eserleri: Decameron, Teseidü, Filostrato’dur. Bunlardan Decameron 10 öyküden oluşur; zamanında cinselliği ön plana çıkardığı için çok eleştirilmiştir.

· Machiavelli (15.yy): Rönesans’ın önde gelen düşünürlerindendir. “Amaca giden her yol mubahtır yani uygundur” görüşünün sahibidir. Bu görüşünden dolayı tarih boyunca hep tartışılmıştır. Eserleri: Hükümdar, Savaş Sanatı