Edebiyatta nitelik bakımından zayıf olan bir varlığı nitelikçe daha güçlü olan başka bir varlığa benzetme sanatıdır.Böylece ifade meramı daha kuvvetle iletilmiş olur ve okuyucunun edebi bir haz duyması sağlanmış olur.
Örnek:
* Zeytin gözlüm sana meylim nedendir?
* Yeni arabası uçak gibi hızlıymış.
Bir benzetmede dört öge bulunur:
- Benzeyen varlık
- Kendisine benzetilen varlık
- Benzetme edatı
- Benzetme yönü
A) Bir benzetme dört ögesiyle beraber yapılmışsa bu tür benzetmelere "Tam benzetme" denilir:
*Arslan gibi cesur asker
_______ _______ _______ ______
Benzetilen B.Edatı B. Yönü Benzeyen
B) Benzetmeler üç ögeyle de yapılabilir:
*Arslan gibi asker
______ ______ ______
Benzetilen B.Edatı Benzeyen
C) Benzetmeler iki ögeye indirilebilir.O zaman adları "Teşbih-i Beliğ" yani "güzel benzetme" olur:* Arslan asker
_______ _____
Benzetilen Benzeyen
D) Benzetmeler tek ögeye de indirgenebilir.Sadece benzeyenle ya da kendisine benzetilenle yapılabilir.Bu durumda benzetmemizin adı "İstiare" yani "eğretileme" olur:
* Arslanlarımız cephede kahramanca savaşıyorlar.
__________
Benzetilen
Görüldüğü gibi bu örnekte kendisine benzetilen "arslan" varlığı verilmiş ama benzeyen "asker" varlığı verilmemiş.Böylece tek ögeli benzetme meydana geliyor ve biz bu benzetmelere "istiare" diyoruz.
Eğer istiaremiz, sadece "benzetilen"le yapılırsa "açık istiare" olur:
*Nerde kaldın ey peri! (Peri gibi güzel kız)* Sultanlarımız, filede rakiplerini devirdi. (Sultan gibi asil bayan voleybolcularımız)
*Seni çakal seni! (Çakal gibi fırsatçı insan)
*Vay tilki vaay! ( Tilki gibi kurnaz adam)
DİKKAT:
"Gülüm" dersek bir ögeli benzetme olduğu için istiare olur.(Sadece benzetilenle yapıldığı için açık istiare olur.) "Gül yanaklım." dersek iki ögeli (benzeyen ve benzetilen) benzetme olduğu için teşbih-i beliğ olur."Gül gibi kırmızı yanaklı yarim" dersek dört ögeli benzetme yani tam teşbih olur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder